Als je content gaat maken – video’s, nieuwsbrieven, blogs of podcasts – dan kan je een heleboel leren van professionele makers. Het is dus leuk dat makers op YouTube of in podcasts steeds meer vertellen over het maakproces; welke keuze maken ze en waarom?
Harry Vermeegen vertelt ergens in de vrolijke krochten van YouTube over de periode dat hij samen met Henk Spaan programma’s maakte. Hij heeft waarschijnlijk zelf de rechten van al die video’s met Popie Jopie, De Boerderie, Kopje Koffie Glazenwasse en zijn verhalen over het maakproces zijn – behalve vermakelijk – leerzaam. Oh ja, Harry heeft vandaag de dag trouwens heel veel volgers op Facebook met zijn korte filmpjes en daar wordt hij door de grote mediamensen wel eens over afgezeken (‘met zo’n klein cameraatje’), niet terecht natuurlijk. Hij doet immers hetzelfde als jullie; een publiek opbouwen met content met iets wat je heel erg leuk vindt en wat is daar mis mee? Het is heel makkelijk om dat allemaal een beetje af te zeiken als je jaarlijks zes ton ehh….drie ton krijgt bijgeschreven op je rekening voor steeds de dezelfde anekdotes. Harry is kortom een held en daarom krijgen jullie – helemaal voor niks – een klassiek ‘wat je als beginnend contentmaker kan leren van Harry verhaal’.
Les 1: Zorg voor een rolverdeling
Toen Henk en Harry samen aan de slag gingen in de jaren 80, eerst bij de radio en later op tv, ontstond de klassieke rolverdeling tussen de grote intellectueel en de beetje domme uitvoerder in de praktijk. Die persoonlijkheden zitten ook wel in hun karakter, maar zijn natuurlijk enorm uitvergroot omdat het spanning oplevert en spanning is nu eenmaal vermaak. Het is als beginnend maker, ook al ben je in je eentje, altijd goed om na te denken over je rol in video’s, podcasts of nieuwsbrieven. Ben je een interviewer die zich nieuwsgierig opstelt, een entertainer die de mensen vermaakt of een wetenschapper die alles tot de bodem onderzoekt? Daar kun je een beetje mee spelen en het mooie van online is dat je niet meer in de – toch een beetje voorspelbare – mal van Hilversum hoeft te passen.
Les 2: Zorg voor rubrieken
Toen het duo met hun eerste regisseur werkten, begonnen ze wekelijks met een leeg vel, maar daarna kwam er een nieuwe regisseur (Rinus Spoor,,,inderdaad van die traan van Maxima) en hij introduceerde vaste items. Op die manier heb je veel minder werk en bovendien gaan de kijkers dingen herkennen. ,,Dan kan je je ergens aan vasthouden, je moet een framework hebben waarbij je opereert. Toen leerden we ook de tv-wetten wat beter kennen en begon het balletje te rollen.’’ Ook als startend maker is het goed om na te denken over rubriekjes. Zo kan je in jouw nieuwsbrief steeds ‘nieuws uit de sector’, ‘een eigen verhaal’ en ‘vragen van jouw achterban’ opnemen. Op die manier hoef je – net als Harry – niet elke week opnieuw te beginnen en jouw publiek vindt dat alleen maar leuk.
Les 3: Blockbusters bedenk je niet, maar die ontstaan
De grote items van Die 2/Pisa/Verona waar iedereen in Nederland over sprak, zijn vaak spontaan ontstaan en niet uitgebreid bedacht. Zo stonden de heren een keer bij het Paleis op de Dam voor de rubriek ‘Bovenop het nieuws’. Het was een graadje of vijftien onder nul, er kwamen allemaal Ministers aanlopen en het enige wat Harry kon vragen was ‘Koud hè? (Henk: ,,Weer een vraag over het weer, Harry. Je bent niet bij de kapper.’’). Dat leek verder niks bijzonders totdat iedereen het ging zeggen (en drievoudig Olympisch Kampioene Yvonne van Gennip een muts droeg met Goud hè). Harry: ,,Het succes hoor je terug op straat. Sommige dingen kan je herhalen, maar dat bedenk je niet vooraf.’’ Stel dat je een podcast maakt en je merkt dat mensen enthousiast zijn als je iets laat horen of zien. Dan moet je doorpakken natuurlijk.
Les 4: Goed naar jouw publiek luisteren
Dat klinkt als een dooddoener, maar dat deden de mannen altijd. Als ze dan iets nieuws hadden bedacht dan keken ze altijd of het aansloeg. Zo hadden ze helemaal niet zoveel lol met ‘De Boerderie’, steeds weer die koude boerderij in en dat voor je bek laten slaan en die onverstaanbare teksten. Maar ja, mensen begonnen te praten over ‘sloan pa’ en dus moest er zelfs een liedje komen. Daar hoort trouwens ook zelfkritisch vermogen bij; als het niet goed is dan is het niet goed en moet het snel weg dus blijf altijd evalueren. Bel gewoon eens iemand die jouw podcasts keek of een nieuwsbrieflezer om feedback te vragen. Het is heel erg balen als ze het niet briljant vinden, maar dat hoort bij het leven.
Les 5: Doen wat je leuk vindt
Als je de mediawereld een beetje volgt dan weet je dat een compromis altijd zal mislukken. Jij bent de maker en dat maakt jou de dictator van jouw show. Weet je nog dat Twan Huys allerlei RTL-sterren naar zijn talkshowtafel sleepte omdat het moest van Erland? Werd niks. Wie denk je dat de baas was bij DWDD? De redactie? De omroep? Nee, Matthijs natuurlijk; die bepaalde alles. Harry: ,,Het mooie was dat niemand zich met ons bemoeide en we totaal van eigen kracht uit gingen. Wij konden doen wat we wilden. Het ging niet over doelgroepen, maar wij deden wat we leuk vonden.’’ Dat lijkt misschien in tegenspraak met het punt hierboven, maar dat is niet zo. De basis moet altijd zijn: jij bedenkt iets en dat ga je later checken bij jouw publiek. Mensen gaan jou namelijk lezen, luisteren of bekijken omdat ze jou tof vinden.
Les 6: Doe waar je goed in bent
Harry vertelt niet alleen over de succesnummers, maar ook over de items die niet goed waren. De achilleshiel in het begin was dat ze soms te ingewikkelde filmpjes maakten, video’s die te pretentieus waren dus met maatschappijkritiek erin zodat de VPRO-kijker zou lachen. ,,Maar dat moesten we helemaal niet doen. Het moest gewoon leuk zijn.’’ In principe maakten de mannen grappige filmpjes over voetbal, het nieuws en seks en dat moest dus gewoon grappig zijn. Het is verstandig als je als maker wat mensen om je heen hebt die je bij de les houden, die zien waar jouw talenten liggen. Ik ben zelf misschien wel een aardige vraagjessteller, maar allesbehalve een entertainer of een grote persoonlijkheid. Is niet erg. Het mooie van deze tijd is dat je in alle media gewoon jezelf kan blijven want alles wat fake is halen mensen er moeiteloos uit. Wees in jouw podcast, video of nieuwsbrief gewoon wat je bent, dat is prima.
Les 7: Alles is meta
In de shows van Henk en Harry zaten ook veel kleine metagrapjes die het leven als maker leuk houden. Zo wilde Ferry de Groot altijd graag op de aftiteling en dus hebben ze heel lang zijn naam verkeerd gespeld; Very de Grood. Als je daarmee kan spelen geeft dat een beetje lucht. Carlo Boszhard zei eens: Goede tv gaat altijd over tv. Op ‘Hoop van Zegen’, een hele saaie serie uit de jaren 80, werd Op Hoop van Regen. ,,De meeuwen zijn stil, slecht weer op til..’’ Natuurlijk kan je een hele serieuze serie YouTube video’s maken waarin mensen leren om hun eigen Belastingformulier in te vullen, maar stap dan ook even uit dat serieuze gedoe en maak daar grappen over. Kijk bijvoorbeeld eens naar STUC TV van Klikbeet. Ook leuk was trouwens aan Henk & Harry dat ze altijd op een redactie zaten in beeld, ze speelden dus alsof ze het bedachten op tv. Talking about meta.
Les 8: Bedenk een event
Over meta gesproken. Henk en Harry hadden veel succes met de rubriek ‘de gewone man’, bedacht omdat ze bij de VARA wat meer gewone mensen wilden betrekken bij de tv. Vervolgens organiseerden ze een tentoonstelling met allemaal gewone spullen in het VARA-gebouw. Duizenden mensen kwamen kijken naar een ‘servetje’ en de speciale gewone man-pet was heel populair. Als je een beetje publiek hebt opgebouwd is het leuk om een event te organiseren want mensen vinden het leuk om de makers eens te zien.
Les 9: Koester een goed idee
Je kan, zoals Harry al zei, niet alles bedenken vooraf, maar bij Popie Jopie klopte alles. Het idee was gewoon goed; de paus komt naar Nederland en vooraf komt hij even checken hoe dat gaat. ,,Dat idee is gewoon goed en dan is het een kwestie van de goede muziek, kleding en acteren. Daar ben ik het meest trots op…Je wist dat we een hit hadden en toen hadden we de Nipkowschijf moeten hebben.’’ De wet van iets maken: je weet dus nooit of het werkt, maar je moet het koesteren als je iets groots hebt.
Okay, dat waren dus wat lessen voor amateurmakers, voor ondernemers, artiesten, coaches en andere freelancers die via content een publiek en dus een klantenbestand willen opbouwen. Op Facebook heb ik een clubje mensen verzameld, er is een nieuwsbrief en natuurlijk een blog. Check ons maar eens als jullie tijd hebben en we spreken elkaar!