Niet zo lang geleden verscheen er een verhaal van OneWorld over hoe de freelance journalistiek is afgegleden de afgelopen jaren. Er wordt zo weinig betaald door opdrachtgevers dat het onmogelijk is om een normaal inkomen bij elkaar te verdienen, zo was de teneur van het verhaal. Omdat ik zelf al een jaar of twintig freelancer ben en dat eigenlijk altijd prima is gegaan, verbaas ik me altijd over soortgelijke verhalen. Dat komt doordat ik het van nature irritant vind als mensen zichzelf zielig vinden door kleine dingen die oplosbaar zijn, maar vooral omdat het niet waar is. Soortgelijke verhalen gaan immers altijd uit van een paar Googlefeitjes, maar niet van de praktijk. Ik zal eens uitleggen waarom je prima kan leven van de journalistiek.
- De tarieven
Wat er in zo’n verhaal altijd gebeurt, is iets zeggen over de tarieven. Het gaat over regionale kranten die dertien cent per woord betalen. Nu klopt dat helemaal, maar wij professionals weten allang dat je daar niet moeten zijn. Schrijven voor de regio is een hobby voor mensen met een baan, leuk voor beginnende studenten of voor de vrolijke gekken die zoveel van de regio houden dat ze het voor de lol doen. De freelance tarieven zijn helemaal niet zo ingewikkeld. Bij normale opdrachtgevers krijg je zo’n veertig cent per woord, bij iets commerciëlere partijen gaat het richting de euro per woord en specialisten kunnen echt goede tarieven vragen. Check maar eens dit verhaal van Aart. - De specialisten
Als je in de journalistiek aan de slag gaat, moet je je snel specialiseren. Zo is de markt nu eenmaal verdeeld; als je een specialist inhuurt dan betaal je immers meer dan voor iemand die alles kan. Zorg er dus voor dat je een specialisme kiest waar je blij van wordt en waar een beetje geld te verdienen is. Vastgoed, financieel, innovatie, duurzaamheid, ondernemers. Het helpt je enorm vooruit want je weet precies op welke opdrachtgevers je je moet richten. - Maak dingetjes
Als je een specialisme hebt gekozen, moet je ervoor zorgen dat je dingetjes gaat maken. Maak een nieuwsbrief, een podcast of video en zorg dat jouw doelgroep (waar je je geld aan gaat verdienen) jouw dingen leest en ziet. Zo leren ze jou een beetje kennen en als er dan een klusje in de goede categorie voorbijkomt dan bellen ze jou. - Je bent een ondernemer
Wat je in soortgelijke verhalen nog wel eens ziet, is dat het allemaal aan de opdrachtgevers ligt; ze betalen te weinig en zijn kortom stóóóóm. Wat je niet moet vergeten is dat je als freelancer ondernemer bent. Dat betekent dat er in principe geen werk zomaar ergens ligt, maar dat je het zelf moet organiseren. Je lijkt misschien een slimme journalist die minimaal HBO heeft gedaan (en dat is ook zo), maar je bent ook gewoon een man of vrouw met een winkel waar spulletjes in liggen die je moet verkopen. Dat betekent dat je er altijd voor moet zorgen dat er mensen naar je winkel komen. Dat kan prima met wat basale marketingprincipes en daar is niets mis mee. - Je moet naar buiten!
Nog zo’n vies woord: netwerken. Ja, ook dat moet je doen als je besloten hebt om aan de slag te gaan als freelancer/ondernemer. Drink koffie met de opdrachtgevers, ga naar borrels en bel ze gewoon op. Ja, ik weet dat het lastig is om te doen, maar het moet gewoon als je wilt overleven als freelancer. Zie het als onderdeel van je avontuur; mensen die de hele dag op kantoren zitten, vinden het leuk om je verhalen te horen. Het feest is altijd buiten! - Doe het voor het geld
In de oude interviews met Henny Vrienten stond ergens een leuke passage. Henny vertelde erover dat hij in het begin van zijn loopbaan altijd smartlappen schreef voor volkszangers. Hij heeft er honderden gemaakt. Een journalist vroeg waarom hij dat deed waarna Henny zei: ‘gewoon voor het geld, ik had kinderen en een vrouw’. Wij journalisten (ik doe zelf ook wel eens zo raar) willen nog wel eens de vreemde houding hebben dat werk gezellig of leuk moet zijn. Dat is echt een misverstand; als jij gewoon goed wordt betaald en het is een prima opdrachtgever dan moet je dat gewoon lekker aanpakken. Het ouderwetse Tijs-criterium (zie onder) van de drie P’s geldt nog steeds. De drie P’s zijn Poen, Prestige en Plezier. Je moet de opdrachten een beetje verdelen over die genres dan zit je goed. Als een verhaal op een geen enkele P scoort dan kun je beter lekker een stukje gaan wandelen (of naar Ajax kijken). - Het is geen lifestyle, maar een vak
Waar ik me nog wel een aan stoor, zijn freelance collega’s die stukken schrijven voor de gezelligheid. Vaak hebben ze net kinderen gekregen, thuis de afspraak gemaakt dat de man of vrouw zichzelf naar kantoor sleept voor een vast salaris en daardoor worden ze een beetje…..hoe zeg je dat netjes……lui. Ze sturen mailtjes naar hoofdredacteuren in de categorie ‘hoi, de komende maand ben ik even druk, maar daarna heb ik weer wat tijd’. Of: ‘ik kan wel op woensdag van 2 tot 4 vergaderen….over een maand’. Natuurlijk verdeel je je tijd over werk en thuis als je net kinderen hebt, maar dat hoeft een opdrachtgever toch niet te weten? Een groenteboer hangt toch ook zijn agenda niet op de pui? Het is trouwens onverstandig om opeens veel minder te werken want je wordt er afhankelijk van en opdrachtgevers nemen je minder serieus. Die willen immers gewoon normaal met professionals werken en niet met hobbyisten. Als je het zo aanpakt, communiceer je eigenlijk: ‘ik vind het allemaal niet zo belangrijk en werk wel als ik zin heb’. Als je freelancer bent, werk je nu eenmaal ook wel eens op vreemde tijden, dat hoort erbij.
Conclusie: aan het werk
Kortom, als je ervoor kiest om freelancer te zijn dan heb je een geweldig leven. Je hebt geen baas, doet veel dat je leuk vindt en je kan ook nog eens heel aardig verdienen. Wat je echter moet loslaten is de tikkie elitaire weerstand tegen marketing en ondernemerschap. Die twee kernwoorden gaan immers een voorname rol spelen in jouw leven. Je kiest een specialisme, gaat blogjes, podcasts en video’s maken over dat specialisme en zorgt ervoor dat jouw potentiële opdrachtgevers die verhalen zien. Zo weten ze immers wat ze kunnen verwachten van jouw echte verhalen. Voor tips kan je mijn boek (Jouw contentplan op een bierviltje) kopen voor 22 euro, maar je kan ook het 20 jaar oude Handboek Freelancen van twintig jaar geleden (door Tijs van den Boomen) aanschaffen.